Categorie: Wetenswaardigheden

Een dappere generaal sterft voor Ootmarsum

admin
Toelichting bij het schilderij van Brigade Generaal Charles de Levin

Een belangrijke generaal der Artillerie in het leger van Prins Maurits was Charles de Levin, Heer van Hama en Famars. Hij was een belangrijk generaal en goed staatsman. Hij heeft in de tachtigjarige oorlog Ootmarsum bevrijd in 1592 van de Spanjaarden, maar moest er wel het leven bij laten. Hij werd doodgeschoten in de slag om Ootmarsum.

In de 16e eeuw werd de tachtig jarige oorlog deels voor onze huisdeur in Ootmarsum uitgevochten. Nederland stond toen onder Spaans bewind, de Spaanse legers onder leiding van Hertog Alva, hielden Nederland bezet en er werd veel geplunderd. Prins Maurits van Oranje bracht een leger op de been en vocht tegen de Spanjaarden.
De legers van Prins Maurits trokken door het hele land en verschillende steden werden achtereenvolgens ingenomen en bevrijd. Een belangrijke slag leverden de legers van Maurits in 1592 toen Steenwijk, Coevorden en Ootmarsum werden bevrijd. De kanonskogels ingemetseld in de zuidmuur van de R.K. Kerk en de Smidse aan de Grotestraat zijn twee van de drie schoten die op Ootmarsum werden afgevuurd. Een glas in loodraam in het voormalige stadhuis geeft een beeld van de gebeurtenis. De Spaanse troepen in de regio bestonden uit 2000 ruiters en 4000 infanteristen die onder leiding stonden van Mendoza, een veldheer van hertog Alva uit het Spaanse Baskenland. De Spaanse belegering van Ootmarsum bestond uit 120 man. Een deel van de troepen van Maurits onder leiding van Graven Duivenvoorde en Solms, trok vanuit Oldenzaal met 4 kanonnen naar Ootmarsum. Bij de schermutselingen, die van 19 tot 21 oktober duurden, werd Charles de Levin dodelijk getroffen.

Maurits-1597 Kogel-kerk Hertog-Alva

“De Drost laat Huttenkloas radbraken”

admin

EEN ZWARE KLUIF VOOR DE DROST VAN TWENTE

De veroordeling en terechtstelling van Huttenkloas, z’n vrouw en zoon, was een van de meest belangrijke taken van de bewoner van de voormalige Commanderie van Ootmarsum: de Drost van Twente Sigismund Vincent Gustaaf Lodewijk Graaf van Heiden Hompesch. Er speelde zich na een openbare rechtszitting een gruwelijk schouwspel af voor 20.000 mensen waarbij de drie schuldigen op grote wagenraderen werden geradbraakt en gedood.
Die rechtszaak vond plaats in de buitenlucht en in 2006 is deze in Oldenzaal gereconstrueerd waarbij de rechtbank als volgt werd aangekondigd:

“Geachte luiden uit zegenrijke Twentse dreven, beste gasten uit minder fortuinlijke buitengewesten, hoort aan, hoort aan!
Dit jaar, in 1774, tussen duistere bosschages, op modderige zandpaden en langs zompige weiden zijn wij ons leven, laat staan have en goed, niet meer zeker. Want links dan wel rechts, wellicht vóór u maar waarschijnlijker: achter u – schoot regelmatig een zwaargebouwd manspersoon van tussen bomen, en liet daar in zijn vuile en eeltige knuist het scherp gewette staal van een bijl glimmen en wordt daarbij vervaarlijk geheven. Weest niet bevreesd man- en vrouwvolk, het zwaard der gerechtigheid is daar! De snoodaard – Klaas Annink geheten, ook wel Huttenkloas genoemd, is, met zijnen gruwelijken mispunt van een vrouw Aarne en het kwade resultaat van hun verbintenis, de zoon Klaas, te Oldenzaal in het gevang gezet. Kermend en dankzij punten, banden en scherpe randen van dit… eh… zitmeubilair, is hunne bekentenis, na een aanvankelijk leugenachtige verklaring en een samenspansel van verdichtsels, te lange leste gekomen en hebben zij verklaard wie zij hebben afgemaakt, op welke weerzinwekkende wijze dat gebeurde en wat hun duistere motieven waren.
Het proces zal zo direct een aanvang nemen. Een en ander wordt voorafgegaan en vervolgens geleid door den hoofdaanklager, zijnde de Drost van Twente, tevens erkend papenhater, de u wel bekende Sigismund Vincent Gustaaf Lodewijk graaf van Heiden Hompesch, Heer van Ootmarsum, Walburg, Stevensweert, Ohé en Laak – Sigi voor intimi -, terwijl het verhoor zal plaatsvinden door den advocaat-fiscaal mr. Jan Willem Cramer, rechter te Delden, bijgestaan door de assessoren ofwel bijzitters Benjamin Nagel, burgemeester van Oldenzaal, en Jan Palthe, burgemeester van Denekamp; de verdediging – hoe ondankbaar en vooral zinloos zullen zijn inspanningen zijn! – zal gevoerd worden door de uit Oldenzaal afkomstige strafpleiter mr. Dickerdack Geerdink, maar de belangrijkste rol is welzeker weggelegd voor dien sympathieke knaap in zijn leuke stemmige kleed met bijpassend kapje: de beul!
Gepeupel! Houdt den mond gesloten, de oren gespitst, licht uwen luie achtereind uit respect van uwen zetel want hier komt… DE RECHTBANK!!”

De toenmalige ‘s Hertogenbosche courant drukte op 14 september 1774 het volgende bericht als landelijk nieuws af;

Krantenbericht

De formulering van ‘godvergeetene booswigten’ geeft al aan dat de lijst van misdaden ellenlang moet zijn geweest van de in 1700 geboren Klaas Annink uit Bentelo. Oneindig zijn de verhalen van Twentenaren over dieverijen en moorden van het drietal. De dwangstoel waarin Huttenkloas met ijzeren banden 110 dagen werd vastgebonden is nog te zien in museum Het Palthehuis Oldenzaal. Radbraken betekende dat je op een rad werd vastgebonden en de botten met ijzeren staven werden verbrijzeld. Vader en zoon werden geradbraakt de moeder werd gewurgd met een koord.
Drost Sigismund zal zeker in het ‘Hoge Huys’ in Ootmarsum meerdere slapeloze nachten hebben gekend door deze veroordeling en terechtstelling die we ons nu in onze tijd bijna niet meer kunnen voorstellen.

RM-2011

Bekijk pdf: Huttenkloas door de Drost veroordeeld

Zo woonde de laatste Drost van Twente

admin

Achter de grote witte voordeur begint de achttiende eeuw. Museum Het Drostenhuis in Ootmarsum, open sinds 2005, is een museum met een verhaal. Over drosten en een mooie kunstcollectie, maar ook over het excentrieke echtpaar dat zich in de herfst van hun leven over dit monumentale herenhuis in Twente ontfermde.

‘Dat is hem, de huismeester.’ Rob Meijer, conservator van het Drostenhuis, wijst op een klein, ovaal portret boven de deur. Een man met een hoekige kop en stevige bakkebaarden kijkt de bezoeker aan: Hendrik Knijpinga Cramer, de laatste drost van Twente en twee eeuwen terug de bewoner van het statige herenhuis aan de Walstraat in Ootmarsum.

Lees hier het volledige artikel

‘Je stond gewoon voor paal’

admin

Dit is een uitdrukking die je dagelijks tegenkomt, maar we weten vaak niet meer waar dit soort termen vandaan komen. De herkomst van deze uitdrukking “Voor paal staan” is in het Museum Het Drostenhuis zichtbaar gemaakt. Op de binnenplaats staat een massief eiken schandpaal met hand- en hoofdklembord en polsbanden met hangsloten. De veroordeelde werd aan deze paal vastgeketend en publiekelijk “ter schand gezet”. Aan de paal is in koper het familiewapen van de laatste Drost van Twente: Hendrik Knijpinga Cramer aangebracht.

Tweehonderd jaar geleden waren er nog geen rechtbanken en mochten bestuurders ook rechtspreken en straffen. Die straffen bestonden uit het opleggen van boete, te verrichten werk, geselingen, stokslagen, veroordelingen tot de vuurdood, radbraken en zelfs onthoofding. De galgenvelden in de omgeving waren de gebruikelijke plekken waar het straffen plaatsvond. Een schandpaal was naar verhouding een milde straf, te vergelijken met de boetesteen die bij de ingang van de kerk is aangebracht. Een bord om je nek, waarop stond wat je had misdaan, maakte aan de voorbijgangers duidelijk waarom je “te schand werd gezet”.
Via plakkaten werd in de tweede helft van de 18e eeuw duidelijk gemaakt dat  jacht gemaakt kon worden op misdadigers met de volgende tekst:

“Omdat Ons dagelijks meer klachten bereiken van de gegoede ingesetenen van desen Provincie ende bisonders van die van ’t platte Land,  over ongehoorde handelinghe van allerhande van Bedelaers,Vagebonden,Lediggangers,Mans, Vrouwen, Jonk en Out, Heerlose knegten, gewaande Heidenen ende swermend dierlijk schuim van menschen dien schallickheyt brengen. Een verlaten van desen provincie door dese sujetten, binnen den termijn van 6 dagen wordt hiermee verordonneert. Het niet voldoen aan desen oproep sal worden beantwoort met  aldernootste  opsluytinghe, in bewaring nemen, knevelingen,ten schand setten, geselingen en stokslagen om op allerhande manieren ene versyching te bewerken. Den Drost van Twente “

Hoe dat voelt: “te schand” te gezet te worden, kunnen de museumbezoekers “aan den lijve” ondervinden in het Drostenhuis Ootmarsum. Rotte tomaten en eieren komen er niet aan te pas, maar een foto maken is natuurlijk een aardige herinnering. Dat de samenleving er tweehonderd jaar geleden helemaal anders uitzag dan nu, is te proeven in het museum het Drostenhuis in Ootmarsum waar de laatste Drost van Twente leefde van 1792 tot 1826. Het museum is in het seizoen elke dag geopend van 13.00 tot 17.00 uur. De entree is € 6,50 voor volwassenen, 65+,MJK en kinderen reductie. Het entreebewijs geeft gratis toegang tot het openluchtmuseum Ootmarsum. Het openluchtmuseum is dagelijks geopend van 10.00 tot 17.00 uur.

Lodewijk Napoleon na 200 jaar terug in Ootmarsum

admin

‘Lodewijk Napoleon in Ootmarsum’
OOTMARSUM – Op 29 maart 2009 vond een herdenking plaats van het historische bezoek van Lodewijk Napoleon aan Ootmarsum.

De broer van de grote keizer Napoleon Bonaparte, was van 1806 tot 1810 de eerste Koning van Holland. Hij heeft veel goeds gedaan en veel wetten doorgevoerd die nu nog steeds een belangrijk deel uitmaken van het functioneren van onze Nederlandse samenleving.

Een van deze zaken was de scheiding van staat en kerk. De kerken waren bezit van de staat en werden door de Koning van Holland teruggegeven aan de geloofsgemeenschappen en hij reisde hiervoor zelf het hele land door begeleid door de hofhouding en leden van de regering.

Ootmarsum viel de eer op 9 maart 1809 te beurt. Nu na tweehonderd jaar is dit feit weer gevierd met een herdenking op 29 maart 2009 : de dag toen officieel door een koerier vanuit Assen het besluit van de koning over de teruggave van de grote kerk aan de katholieken werd bezorgd.

Fotoboek: Lodewijk Napoleon in Ootmarsum 1809-2009

De historische achtergrond

Het evenement