Dit is een uitdrukking die je dagelijks tegenkomt, maar we weten vaak niet meer waar dit soort termen vandaan komen. De herkomst van deze uitdrukking “Voor paal staan” is in het Museum Het Drostenhuis zichtbaar gemaakt. Op de binnenplaats staat een massief eiken schandpaal met hand- en hoofdklembord en polsbanden met hangsloten. De veroordeelde werd aan deze paal vastgeketend en publiekelijk “ter schand gezet”. Aan de paal is in koper het familiewapen van de laatste Drost van Twente: Hendrik Knijpinga Cramer aangebracht.
Tweehonderd jaar geleden waren er nog geen rechtbanken en mochten bestuurders ook rechtspreken en straffen. Die straffen bestonden uit het opleggen van boete, te verrichten werk, geselingen, stokslagen, veroordelingen tot de vuurdood, radbraken en zelfs onthoofding. De galgenvelden in de omgeving waren de gebruikelijke plekken waar het straffen plaatsvond. Een schandpaal was naar verhouding een milde straf, te vergelijken met de boetesteen die bij de ingang van de kerk is aangebracht. Een bord om je nek, waarop stond wat je had misdaan, maakte aan de voorbijgangers duidelijk waarom je “te schand werd gezet”.
Via plakkaten werd in de tweede helft van de 18e eeuw duidelijk gemaakt dat jacht gemaakt kon worden op misdadigers met de volgende tekst:
“Omdat Ons dagelijks meer klachten bereiken van de gegoede ingesetenen van desen Provincie ende bisonders van die van ’t platte Land, over ongehoorde handelinghe van allerhande van Bedelaers,Vagebonden,Lediggangers,Mans, Vrouwen, Jonk en Out, Heerlose knegten, gewaande Heidenen ende swermend dierlijk schuim van menschen dien schallickheyt brengen. Een verlaten van desen provincie door dese sujetten, binnen den termijn van 6 dagen wordt hiermee verordonneert. Het niet voldoen aan desen oproep sal worden beantwoort met aldernootste opsluytinghe, in bewaring nemen, knevelingen,ten schand setten, geselingen en stokslagen om op allerhande manieren ene versyching te bewerken. Den Drost van Twente “
Hoe dat voelt: “te schand” te gezet te worden, kunnen de museumbezoekers “aan den lijve” ondervinden in het Drostenhuis Ootmarsum. Rotte tomaten en eieren komen er niet aan te pas, maar een foto maken is natuurlijk een aardige herinnering. Dat de samenleving er tweehonderd jaar geleden helemaal anders uitzag dan nu, is te proeven in het museum het Drostenhuis in Ootmarsum waar de laatste Drost van Twente leefde van 1792 tot 1826. Het museum is in het seizoen elke dag geopend van 13.00 tot 17.00 uur. De entree is € 6,50 voor volwassenen, 65+,MJK en kinderen reductie. Het entreebewijs geeft gratis toegang tot het openluchtmuseum Ootmarsum. Het openluchtmuseum is dagelijks geopend van 10.00 tot 17.00 uur.